انواع مهریه و نحوه مطالبه آن

مرد به هنگام اجرای صیغه نکاح، مال معین یا چیزی که قائم مقام مال باشد را بر ذمه خود قرار می دهد که در صورت عندالمطالبه بودن و مطالبه زن ، مکلف است آن را بپردازد و این حق ارتباطی به طلاق و نفقه ندارد ؛ چرا که به مجرد عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هرنوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید. نیاز اشخاص به شناخت شرایط مهریه، نحوه وصول مهریه و چگونگی اقدامات قانونی و قضائی، شرایط اعسار و چگونگی دادخواست اعسار و تقسیط آن، باعث گردیده مطالبه مهریه اهمیت پیدا کند.

مهری است که زن و شوهر قبل از انعقاد عقد نسبت به مقدار و میزان آن توافق نموده آن را در عقد ذکر می کنند.  تعیین میزان مهر مطابق ماده ۱۰۸۰ قانون مدنی منوط به تراضی طرفین است و محدودیتی در این خصوص در قانون پیش بینی نشده است؛ طبق ماده ۱۰۷۹ قانون مدنی مهر باید بین طرفین تا حدی که رفع جهالت آنها بشود، معلوم بوده و ویژگی های ذیل را داشته باشد:

۱٫دارای ارزش مالی و اقتصادی باشد؛

۲٫قابل تملک و نقل و انتقال باشد؛

۳٫مشخص و معلوم باشد؛

۴٫معین و تصریح شده باشد؛

۵٫دارای منفعت عقلایی و مشروع باشد ؛

۶٫شوهر قدرت تسلیم مهریه را داشته باشد.

چنانچه مهریه وجه رایج باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تأدیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می گردد محاسبه و پرداخت خواهد شد، مگر اینکه زوجین در حین اجرای عقد به نحو دیگری تراضی کرده باشند.

اگر در زمان انعقاد عقد راجع به مهریه توافق نشده یا اینکه مهریه نوعی تعیین گردیده که مطابق قانون نبوده، ولی عمل زناشویی بین زوجین رخ داده است، دراین حالت براساس عرف و عادت محل و وضعیت خاص زوجه مانند تحصیلات،سن، شغل و امثال آن مهریه ای هم شأن زنان مشابه وی تعیین می گردد که به این نوع مهریه مهرالمثل می گویند. در این خصوص ماده ۱۰۹۱ قانون مدنی مقرر داشته است :« برای تعیین مهرالمثل باید حال زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات وضعیت او نسبت به اُماثِل واُقران اَقارِب و همچنین معمول محل و غیره در نظر گرفته شود .»

در موارد ذیل زن مستحق مهرالمثل می باشد :

اگر در نکاح دائم مَهر ذکر نشده یا عدم مَهر شرط شده باشد نکاح صحیح است و طرفین می توانند بعد از عقد، مَهر را به تراضی معین کنند و اگر قبل از تراضی بر مَهر معین بین آنها نزدیکی واقع شود زوجه مستحق مهرالمثل خواهد بود.

در صورت جهل زن به فساد نکاح و وقوع نزدیکی زن مستحق مهرالمثل است.

درصورتی که مهرالمسمی مجهول باشد یا مالیت نداشته باشد یا مِلک غیر باشد در صورت اول و دوم زن مستحق مهرالمثل خواهد بود و درصورت سوم مستحق مثل یا قیمت آن خواهد بود مگر اینکه صاحب مال اجازه نماید.

البته به یاد داشته باشیم اگر اختیار تعیین مَهر به زن داده شود زن نمی تواند بیشتر از مهرالمثل معین نماید.